روانشناسی گیمرها (پدیده “بکلاگ”)
چرا بازی میخریم ولی بازی نمیکنیم؟ (راز لیستهای خاکخورده)
مقدمه: کتابخانه ارواح
همین الان استیم یا لیست بازیهای کنسول خود را باز کنید. چند بازی در آنجا میبینید؟ ۱۰۰ تا؟ ۲۰۰ تا؟ یا شاید بیشتر؟ حالا صادقانه به این سوال پاسخ دهید: چند تا از آنها را واقعاً تمام کردهاید؟ آمارها نشان میدهد که گیمرهای PC به طور میانگین ۱۹٪ از بازیهایی که خریدهاند را حتی یک بار هم اجرا نکردهاند! این پدیده به نام “The Backlog” (بکلاگ) یا انبار کردن بازیها شناخته میشود. اما چرا ما پولمان را پای چیزی میریزیم که قرار نیست استفاده کنیم؟ بیایید این رفتار عجیب را کالبدشکافی کنیم.
۱. لذت “خریدن” بیشتر از “بازی کردن” است
مغز ما عاشق دوپامین است. زمانی که در تخفیفات تابستانه استیم، یک بازی ۶۰ دلاری را با قیمت ۱۰ دلار میبینید و دکمه “خرید” را میزنید، مغز شما فوراً مقدار زیادی دوپامین آزاد میکند. شما حس برنده بودن دارید. اما وقتی نوبت به خودِ بازی کردن میرسد، قضیه فرق میکند. بازی کردن نیاز به انرژی، تمرکز و یادگیری مکانیکهای جدید دارد. در واقع، “خریدن” یک پاداش فوری است، اما “بازی کردن” یک تلاش ذهنی. به همین دلیل ما خریدن را تکرار میکنیم تا آن حس خوب را دوباره بگیریم، بدون اینکه انرژی مصرف کنیم.
۲. توهم “وقت آزاد در آینده”
ما همیشه فکر میکنیم “آینده” قرار است خلوتتر باشد. “الان که سرم شلوغه، ولی این بازی RPG صد ساعته رو میخرم برای تعطیلات عید.” وقتی تعطیلات میرسد، چه اتفاقی میافتد؟ شما خستهاید و ترجیح میدهید همان بازی آنلاین تکراری و راحتِ همیشگی (مثل فیفا یا کالاف) را بازی کنید که نیاز به فکر کردن ندارد. ما بازیها را برای “شخصیت ایدهآل آیندهمان” میخریم، نه برای “شخصیت خسته فعلیمان”.
۳. ترس از دست دادن (FOMO)
تخفیفهای زماندار (Flash Sales) دشمن جیب شما هستند. وقتی میبینید یک بازی شاهکار ۹۰٪ تخفیف خورده، با خودتان میگویید: “خب الان نخرم دیگه گیرم نمیاد!” حتی اگر الان وقت نداشته باشید، ترس از اینکه فرصت را از دست بدهید باعث میشود کارت بکشید. نتیجه؟ بازی به لیست ۲۰۰ تایی قبلی اضافه میشود و شما همچنان مشغول بازی کردن همان بازی قدیمی خودتان میشوید.
۴. فلج انتخاب (Choice Paralysis)
این یک اصل روانشناسی است: گزینههای بیشتر = انتخاب سختتر. وقتی فقط ۲ تا بازی دارید، یکی را انتخاب میکنید و تا تهش میروید. اما وقتی ۵۰۰ تا بازی در لیستتان دارید، هر بار که میخواهید بازی کنید، ۱۰ دقیقه به لیست خیره میشوید، نمیتوانید تصمیم بگیرید، کلافه میشوید و در نهایت یوتیوب را باز میکنید و ویدیو میبینید! داشتن گزینههای زیاد، عملاً باعث میشود هیچ گزینهای را انتخاب نکنید.
راه حل: چطور از شر این عادت خلاص شویم؟
اگر لیست بازیهای نکرده (Backlog) به شما استرس میدهد، این ۳ قانون را رعایت کنید:
- قانون “یکی بخر، یکی تموم کن”: تا زمانی که بازی فعلیتان تمام نشده، حق ندارید بازی جدیدی بخرید (حتی اگر ۹۹٪ تخفیف خورده باشد!).
- لیست “در حال بازی” بسازید: در استیم یا کنسول، یک دسته (Category) به نام “Now Playing” بسازید و فقط ۲ بازی در آن قرار دهید. بقیه بازیها را در یک دسته مخفی (Hidden) بگذارید تا چشمتان به آنها نیفتد.
- بیخیال شوید: بازی کردن وظیفه نیست، تفریح است. اگر از یک بازی خوشتان نیامد، رهایش کنید. نیازی نیست حتماً تمامش کنید تا پولتان حلال شود!
نتیجهگیری
بکلاگ شما، لیست کارهای عقبافتاده نیست؛ بلکه کلکسیونی از رویاها و سلیقه شماست. پس خیلی به خودتان سخت نگیرید. اما دفعه بعد که دستتان روی دکمه “Add to Cart” رفت، از خودتان بپرسید: “آیا واقعاً میخواهم این را بازی کنم، یا فقط میخواهم آن را داشته باشم؟”
شما چند تا بازی تمام نشده در لیستتان دارید؟ رکورددار کیست؟ در کامنتها اعتراف کنید!